Beyin Sağlığı ve Unutmamak İçin Beslenme
Alzheimer hastalığı ile ilgili yapılan patolojik çalışmalarla, hasta demans bulgularn göstermeye başladığında aslında sürecin en az ON-ON BEŞ belki de YİRMİ SENE öncesinde başladığı görüldü. Yani siz veya yakınınız unutmaya başladığında ya da siz farkına vardığınızda süreç uzuuuunca bir süredir devam ediyor oluyor.
O yüzden Alzheimer hastalığı ve diğer demansları tedavi etmeye çalışmaktan ziyade Alzheimer'a engel olacak şekilde bir yaşam sürmek çok daha etkili bir yol. Ayrıca APOE4 geni taşıyan insanlar bile düzenli egzersiz yaptıklarında ve sağlıklı beslendiklerinde geni taşımayan insanlarla aynı risk düzeyine sahip oluyorlar. Alzheimer hastalığı oluşumunda en büyük risk genlerinizde değil, nasıl yaşadığınız ve nelerle beslendiğinizde, hem yedikleriniz hem de yemediklerinizde.
Vücut bir bütün ve damarlar en uzak noktaları birbirine bağlar. Beyin de vücudun ağır işçisi olduğu için damarlanması en yoğun organlardan biri. O yüzden kalp-damar sağlığınızdaki tüm problemler veya değişiklikler beyninizi direkt olarak etkiler. Beynin antioksidan kapasitesi diğer organlardan daha düşük olduğu için beyin kalp- damar hastalıklarından daha da çok etkilenir.
İnsanoğlu gelişimi sürecinde iki faktör sonrasında beyin gelişimi hızlanmış, insan beyni büyümüştür. Birisi ateşin bulunmasıdır. Diğeri de daha fazla balık yenmesidir. Deniz ve akarsuların yakınında yaşayan ve daha fazla balık tüketen erken insanların beyinleri daha büyüktür, frontal bölgeleri kafataslarının içinde daha fazla yer kaplar.
Tarım devrimiyle karbonhidrattan zengin, daha az balık içeren beslenme biçiminin yanı sıra önceki binyıllara kıyasla daha az hareketle birlikte beynin gelişim süreci duraklamıştır. Günümüzde maalesef sebze, meyve ve balık tüketimi yerlerde süründüğü, düzenli egzersiz yapan insanların sayısı da çok az olduğu için beyinlerimizin giderek daha küçük olmasına ve beynimizi tam kapasiteli kullanmamaya yol açıyoruz.
Bu sebeple deniz ürünleri tüketmek önemlidir.İnsana ve beyne katkısı olan bir diğer faktör de kuşların yumurtalarıdır.
Aşağıda sıralanan önerileri uygulamak için 60 yaşına gelmeyi veya Alzheimer olmayı beklemeyin, hemen başlayın:
- Her gün en az 2 litre su için.
2 Rafine karbonhidrat, un, nişasta ve yüksek fruktozlu mısır şu- rubunu hayatınızdan çıkarın. Glukozu sadece sebzeler, meyveler, kuru meyveler ve kuruyemişlerden alın.
- Gluten tüketmeyin.
- Doymuş yağ tüketimini azaltın, trans yağları hayatınızdan çıkarın. Haftada 2-3 kereden fazla kırmızı et tüketmeyin. İşlenmiş et ürünleri tüketmeyin.
- Omega-6 düzeyi yüksek besinlerden rafine yağları hayatınızdan çıkarın, diğerlerini tüketmemeye çalışın.
- BALIK YİYİN; balıklar, özellikle soğuk deniz yağlı balıkları size omega-3, DHA, amino asitler, kaliteli protein, selenyum, mag, nezyum, tüm B vitaminleri, D, E, A vitaminleri, çinko, potasyum, kalsiyum, manganezi sağlar. Balık tüketen insanlann beyinleri küçülmez, hipokampal atrofi görülmez, bilişsel yeteneklerini korurlar, Alzheimer hastalıkları riskleri belirgin olarak düşer. Mümkün olduğunca somon ve ton balığı tüketmeyin, mevsiminde küçük balık tüketin. Histamin entoleransı varsa balığın çok taze olmasına dikkat edin. Havyarın DHA içeriği çok yüksektir.
- D vitamini düzeylerinizi yüksek tutun. Balık tüketin, güneşte zaman geçirin, ciğer ve mantar yiyin, gerekirse takviye alın.
- Asetil kolin isimli nörotransmitterin hafıza ve öğrenmede önemli rolleri vardır. Asetil kolin, kolinden elde edilir. Kolinden zengin beslenin; aşırıya kaçmadan her gün 1-2 yumurta tüketin. Beyne iyi gelen diğer kolinden zengin gidalar ciğer, balıklar ve turpgillerdir (özellikle karnabahar ve brokoli).
9.Asetil kolin sentezi için B5 vitamini gereklidir. B5 vitamininden zengin gıdalar; Karabuğday (greçka) ,kırmızı et, sakatat, balik, kanatlı eti, yumurta, ay çekirdeği, patates, domates, avokado, mantar, baklagiller ve turpgillerdir.
- Glutaminden zengin gidalar tüketin; balıklar, kabuklu deniz ürünleri, yumurta, turpgiller (özellikle lahanalar), kuruyemişler, soğangiller, havuç, ispanak, pancar, maydanoz.
- Omega-3 DYA ve omega-9 DYA tüketin; balık dışında, semizotu, keten tohumu, kuruyemiş, zeytin ve zeytinyağı.
12.Karotenoid tüketimini artırın; karotenoidlerin bilişsel kayıplarn engellediği gösteilmiştir. Tüm sarı, portakal ve koyu yeşil renkli sebze ve meyvelerde bulunurlar.
- Bağırsak sağlığınıza dikkat edin, lif içeriği yüksek besinleri her öğün tüketin; tohumlar, çekirdekler (amarant, karabuğday, kinoa, çiya tohumu), sebzeler (yeşil yapraklı sebzeler, brokoli, havuç, Brüksel lahanası, soğangiller, yer elması, kereviz, kuşkonmaz, pancar, enginar, tatlı patates, yeşil muz, elma, armut).
Lif tüketimiyle artan kısa zincirli yağ asitleri beyin sağlığına iyi gelir.
- Aralıklı beslenin. Günlük aldığınız kalori miktarını azaltın.
- Antioksidan düzeyi yüksek besinler tüketin; sebze, yeşil yapraklılar, turpgiller, meyveler, kuruyemişler, tohumlar, sakatat.
- Biberiyenin asetil kolin düzeylerini artırdığı gösterilmiştir. Biberiye tüketimini artırın.
- Kan şekeri yüksekliği, insülin direnci, yüksek kolesterol düzeyleri, kalp-damar hastalığı, yüksek tansiyon, metabolik sendrom, göbek çevresi yağlanma varsa tedavi alın. Tüm kalp-damar hastalıkları ve risk faktörleri Alzheimer hastalığı riskini artırır.
- Uykunuza dikkat edin. Her gün en az 7 saat uyumaya, aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmaya özen gösterin.
- Alkol tüketimini azaltın.
- Sigara içmeyin
- Her gün en az yarım saat yürüyüş yapın.
*Kaynakça: Ne Yiyeceğimi Şaşırdım/ Dr.Banu Taşçı Fresko & Esra Kaftan